Skip to main content

प्रश्नोत्तर रत्नमालिका अर्थ | Prashnottara ratna malika Amoghavarsha Jain PDF

प्रश्नोत्तर रत्न मालिका राजा अमोघवर्ष | Prashnottar Ratna Malika original

प्रश्नोत्तर रत्न मालिका: संस्कृत संस्करण

प्रणिपत्य वर्धमानं प्रश्नोत्तर-रत्नमालिकां वक्ष्ये।
नागनरामरवन्द्यं देवं देवाधिपं वीरम् ॥ १॥
 
क: खलु नालंक्रियते दृष्टादृष्टार्थ-साधनपटीयान्।
कण्ठस्थितया विमल-प्रश्नोत्तर-रत्नमालिकया॥ २॥
 
भगवन् कि मुपादेयं गुरुवचनं हेयमपि च किमकार्यम्।
को गुरुरधिगततत्त्व: सत्त्वहिताभ्युद्यत: सततम्॥ ३॥
 
त्वरितं किं कत्र्तव्यं विदुषा संसार-सन्ततिच्छेद:।
किं मोक्ष तरोर्बीजं सम्यग्ज्ञानं क्रियासहितम् ॥ ४॥
 
किं पथ्यदनं धर्म: क: शुचिरिह यस्य मानसं शुद्धम्।
क: पण्डितो विवेकी किं विषमवधीरिता गुरव:॥ ५॥
 
किं संसारे सारं बहुशोऽपि विचिन्त्यमानमिदमेव।
मनुजेषु दृष्टतत्त्वं स्वपरहितायोद्यतं जन्म॥ ६॥
 
मदिरेव मोहजनक: क: स्नेह: के च दस्यव: विषया:।
का भव वल्ली तृष्णा को वैरी नन्वनुद्योग:॥ ७॥
 
कस्माद्भयमिह मरणादन्धादपि को विशिष्यते रागी।
क: शूरो यो ललनालोचनवाणै र्न च व्यथित: ॥ ८॥
 
पातुं कर्णाञ्जलिभि: किममृतमिव बुध्यते सदुपदेश:।
किं गुरुताया मूलं यदेतदप्रार्थनं नाम ॥ ९॥
 
किं गहनं स्त्रीचरितं कश्चतुरो यो न खण्डितस्तेन।
किं दारिद्र्यमसंतोष एवं किं लाघवं याञ्चा ॥ १०॥
 
किं जीवितमनवद्यं किं जाड्यं पाटवेऽप्यनभ्यास:।
को जागर्ति विवेकी का निद्रा मूढता जन्तो:॥ ११॥
 
नलिनीदलगतजललव-तरलं किं यौवनं धनमथायु:।
के शशधरकरनिकरा-नुकारिण: सज्जना एव॥१२॥
 
को नरक: परवशता किं सौख्यं सर्वसंगविरतिर्या।
किं सत्यं भूतहितं किं प्रेय: प्राणिनामसव:॥१३॥
 
किं दानमनाकाङ्क्षं किं मित्रं यन्निवर्तयति पापात्।
कोऽलंकार: शीलं, किं वाचां मण्डनं ! सत्यम्॥१४॥
 
किमनर्थफलं मानसमसंगतं का सुखावहा मैत्री।
सर्वव्यसनविनाशे को दक्ष: सर्वथा त्याग:॥ १५॥
 
कोऽन्धो योऽकार्यरत: को बधिरो य: शृणोति न हितानि।
को मूको य: काले प्रियाणि वक्तुं न जानाति॥ १६॥
 
किं मरणं मूर्खत्वं किं चानर्घ्यं यदवसरे दत्तम्।
आमरणात्किं शल्यं प्रच्छन्नं यत्कृतमकार्यम्॥ १७॥
 
कुत्र विधेयो यत्नो विद्याभ्यासे सदौषधे दाने।
अवधीरणा क्व कार्या खल परयोषित्परधनेषु॥ १८॥
 
काहर्निशमनुचिन्त्या संसारासारता न च प्रमदा।
का प्रेयसी विधेया करुणादाक्षिण्यमपि मैत्री॥ १९॥
 
कण्ठगतैरप्यसुभि: कस्यात्मा नो समप्र्यते जातु।
मूर्खस्य विषादस्य च गर्वस्य तथा कृतघ्नस्य॥ २०॥
 
क: पूज्य: सद्वृत्त: कमधनमाचक्षते चलितवृत्तम्।
केन जितं जगमेतत् सत्यतितिक्षावता पुंसा॥ २१॥
 
कस्मै नम: सुरैरपि सुतरां क्रियते दयाप्रधानाय।
कस्मादुद्विजितव्यं संसारारण्यत: सुधिया॥ २२॥
 
कस्य वशे प्राणिगण: सत्यप्रियभाषिणो विनीतस्य।
क्व स्थातव्यं न्याय्ये पथि दृष्टादृष्टलाभाय॥ २३॥
 
विद्युत्विलसितचपलं किं दुर्जनं संगतं युवतयश्च।
कुलशैलनिष्प्रकम्पा: के कलिकालेऽपि सत्पुरुष:॥ २४॥
 
किं शोच्यं कार्पण्यं सति विभवे किं प्रशस्यमौदार्यम्।
तनुतरवित्तस्य तथा प्रभविष्णोर्यत्सहिष्णुत्वम्॥ २५॥
 
चिन्तामणिरिव दुर्लभ-मिह ननु कथयामि चतुर्भद्रम्।
किं तद्वदन्ति भूयो विधूत तमसो विशेषेण॥ २६॥
 
दानं प्रियवाक्सहितं ज्ञानमगर्वं क्षमान्वितं शौर्यम्।
त्यागसहितं च वित्तं दुर्लभमेतच्चतुर्भद्रम् ॥ २७॥

इति कण्ठगता विमला प्रश्नोत्तर-रत्नमालिका येषाम्।
ते मुक्ताभरणा अपि विभान्ति विद्वत्समाजेषु॥ २८॥
 
विवेकात्यक्तराज्येन राज्ञेयं रत्नमालिका।
रचितोऽमोघवर्षेण सुधियां सदलंकृति:॥ २९॥


 प्रश्नोत्तर रत्न मालिका: हिंदी अनुवाद

प्रणिपत्य वर्धमानं प्रश्नोत्तर-रत्नमालिकां वक्ष्ये।

नागनरामरवन्द्यं देवं देवाधिपं वीरम् ॥ १॥

(नागनरामरवन्द्यं) नागेन्द्र, मनुष्य और देवों से वंदनीय (देवं ) स्वयं देवस्वरूप (देवाधिपम् ) देवों के अधिपति (वीरम् ) वीर (वर्द्धमानं ) वर्द्धमान भगवान् को (प्रणिपत्य ) नमस्कार करके (प्रश्नोत्तर रत्नमालिकां ) प्रश्नोत्तर रत्नमालिका को (वक्ष्ये) कहूँगा ।

 

क: खलु नालंक्रियते दृष्टादृष्टार्थ-साधनपटीयान्।

कण्ठस्थितया विमल-प्रश्नोत्तर-रत्नमालिकया॥ २॥

( कण्ठस्थितया ) कण्ठ में स्थित (विमल प्रश्नोत्तररत्नमालिकया) अच्छे प्रश्न-उत्तर की रत्नमाला से (दृष्टा- दृष्टार्थ साधनपटीयान् ) दृष्ट और अदृष्ट अर्थ को साधने में प्रवीण (कः ) कौन व्यक्ति ( न खलु अलंक्रियते ) विभूषित नहीं होगा? अर्थात् प्रत्येक व्यक्ति होगा।

 

भगवन् किमुपादेयं गुरुवचनं हेयमपि च किमकार्यम्।

को गुरुरधिगततत्त्व: सत्त्वहिताभ्युद्यत: सततम्॥ ३॥


( भगवन् ) हे भगवन्! (किम्) क्या ( उपादेयम्) उपादेय है? (गुरुवचनम् ) गुरु वचन उपादेय हैं () और (हेयम् अपि) हेय भी (किम् ) क्या है? (अकार्यम्) नहीं करने योग्य कार्य हेय हैं (गुरुः ) गुरु (कः ) कौन है ? ( अधिगत तत्त्वः ) जिसने तत्त्वों को समझ लिया है, वह तथा ( सततम् ) जो निरंतर ( सत्त्व हिताभ्युद्यतः ) सभी प्राणियों के हित में लगा रहता है।

 

त्वरितं किं कर्त्तव्यम् विदुषा संसार-सन्ततिच्छेद:।

किं मोक्षतरोर्बीजं सम्यग्ज्ञानं क्रियासहितम् ॥ ४॥

(विदुषा) बुद्धिमान व्यक्ति के द्वारा ( त्वरितं ) शीघ्र (किम् ) क्या ( कर्त्तव्यम्) करना चाहिए? (संसार सन्ततिच्छेदः) संसार सन्तति का छेद करना चाहिए ( मोक्ष तरोः ) मोक्ष रूपी वृक्ष का (बीजम् ) बीज (किम् ) क्या है? (सम्यग्ज्ञानम्) वह सम्यग्ज्ञान जो (क्रिया सहितम् ) क्रिया से सहित है।

 

किं पथ्यदनं धर्म: क: शुचिरिह यस्य मानसं शुद्धम्।

क: पण्डितो विवेकी किं विषमवधीरिता: गुरव:॥ ५॥

(पथि) मार्ग में (अदनम् ) भोजन (किम् ) क्या है ? ( धर्म: ) धर्म है। (इह ) इहलोक में (शुचि: ) पवित्र (कः ) कौन है ? (यस्य ) जिसका ( मानसं शुद्धम् ) मानस शुद्ध है। ( कः पण्डितः ) पण्डित कौन है विवेकी जीव, (किं विषम्) जहर क्या है? ( गुरवः अवधीरिताः ) गुरुओं का तिरस्कार।

 

किं संसारे सारं बहुशोऽपि विचिन्त्यमानमिदमेव।

मनुजेषु दृष्टतत्त्वं स्वपरहितायोद्यतं जन्म॥ ६॥


(संसारे) संसार में (सारं किम् ) सार क्या है? (बहुशः अपि) बहुत बार भी ( विचिन्त्यमानम् ) चिन्तन करते हुए (इदम् एव ) यह ही है कि ( मनुजेषु ) मनुष्यों में (दृष्ट तत्त्वम् ) तत्त्व को देखना तथा ( स्व पर हिताय ) स्व-पर हित के लिए (उद्यतं जन्म) यह जीवन उद्यत रहना ।

 

मदिरेव मोहजनक: क: स्नेह: के च दस्यवो विषया:।

का भववल्ली तृष्णा को वैरी नन्वनुद्योग:॥ ७॥

( मदिरा इव) मदिरा के समान ( मोहजनकः ) मोह उत्पन्न करने वाला (कः ) कौन है? (स्नेहः ) स्नेह है। ( के च दस्यवः) और लुटेरे कौन हैं? (विषयाः ) विषय हैं। ( भववल्ली ) संसार की लता (का) क्या है ? (तृष्णा) तृष्णा है ( वैरी कः ) कौन वैरी है (ननु ) वास्तव में (अनुद्योगः ) पुरुषार्थ नहीं करना ही अपना दुश्मन है।

 

कस्माद्भयमिह मरणादन्धादपि को विशिष्यते रागी।

क: शूरो यो ललनालोचनवाणै र्न च व्यथित: ॥ ८॥

( इह ) इस लोक में ( कस्मात् भयम् ) भय किससे है ? (मरणात् ) मरण से है। (अन्धात् अपि) अंधे से भी (कः ) कौन ( विशिष्यते) बढ़कर है? (रागी) रागी जीव। (कः शूरः ) शूर कौन है ? (यः) जो ( ललना - लोचन - वाणैः ) स्त्री के नेत्र रूपी वाणों से ( न च व्यथितः ) पीड़ित नहीं हुआ।

 

पातुं कर्णाञ्जलिभि: किममृतमिव बुध्यते सदुपदेश:।

किं गुरुताया मूलं यदेतदप्रार्थनं नाम ॥ ९॥

(कर्णाञ्जलिभिः ) कर्ण रूपी अञ्जलि से (पातुम् ) पीने के लिए (अमृतम् इव) अमृत के समान (किम् बुध्यते ) क्या जाना जाता है (सदुपदेशः ) सदुपदेश। ( गुरुताया: मूलम् ) बड़प्पन का मूल कारण (किम् ) क्या है? ( यत् एतत् ) जो यह (अप्रार्थनम् नाम ) अयाचना है।

 

किं गहनं स्त्रीचरितं कश्चतुरो यो न खण्डितस्तेन।

किं दारिद्र्यमसंतोष एवं किं लाघवं याञ्चा ॥ १०॥

(किं गहनम् ) गहन क्या है ? ( स्त्री चरितम् ) स्त्री का चरित्र ( कः चतुरः ) कौन चतुर है (यः) जो ( तेन) उस स्त्री के चरित्र से ( न खण्डितः ) टूटा नहीं ( का दारिद्रयम् ) दरिद्रता क्या है ? (असंतोष: ) असंतोष है ( एवं ) इसी प्रकार (किं लाघवम् ) लघुता क्या है ? (याञ्चा) याचना ।

 

किं जीवितमनवद्यं किं जाड्यं पाटवेऽप्यनभ्यास:।

को जागर्ति विवेकी का निद्रा मूढता जन्तो:॥ ११॥

(किं जीवितम्) जीवन क्या है ? (अनवद्यम्) दूषण रहित होना। ( जाड्यं किम् ) जड़ता क्या है? ( पाटवे अपि अनभ्यासः ) चतुर होने पर भी अभ्यास नहीं करना । ( कः जागर्ति ) कौन जाग्रत है? (विवेकी) विवेकी जीव। (का निद्रा ) निद्रा क्या है? (जन्तोः) प्राणी की ( मूढता) मूढ़ता।

 

नलिनीदलगतजललवतरलं किं यौवनं धनमथायु:।

के शशधरकरनिकरा-नुकारिण: सज्जना एव॥१२॥

( नलिनी - दलगत जल-लव-तरलम् ) कमल के पत्ते पर छोटी बूँदों के समान क्षणभंगुर (किम्) क्या है? ( यौवनम् ) यौवन (धनम् ) धन (अथ ) और (आयुः) आयु है। (शश-धर- कर-निकरा - नुकारिणः ) चन्द्रमा की किरणों के समूहों का अनुकरण करने वाले (के) कौन हैं? (सज्जना एव) सज्जन पुरुष ही हैं।

 

को नरक: परवशता किं सौख्यं सर्वसंगविरतिर्या।

किं सत्यं भूतहितं किं प्रेय: प्राणिनामसव:॥१३॥

(क: नरकः ) नरक क्या है? (परवशता ) पराधीन होना। (सौख्यं किम् ) सुख क्या है? (या) जो (सर्व-संग - विरति:) समस्त परिग्रह से विरति है, वह सुख है। (सत्यं किम् ) सत्य क्या है ? (भूतहितम् ) प्राणियों का हित करना। (प्रेयः किम् ) प्रिय वस्तु क्या है ? ( प्राणिनाम् असव ) प्राणियों को अपने प्राण ।

 

किं दानमनाकाङ्क्षं किं मित्रं यन्निवर्तयति पापात्।

कोऽलंकार: शीलं, किं वाचां मण्डनं ! सत्यम्॥१४॥

(दानं किम्) दान क्या है? (अनाकाङ्क्षम् ) आकांक्षा से रहित होकर देना ही दान है। (मित्रं किम् ) मित्र कौन है? ( यत् पापात् ) जो पाप से (निवर्तयति) रोकता है। ( अलंकारः कः ) आभूषण क्या है? ( शीलम् ) शील है। (वाचा) वचनों का ( मण्डनं किम् ) आभूषण क्या है? (सत्यम् ) सत्य है ।

 

किमनर्थफलं मानसमसंगतं का सुखावहा मैत्री।

सर्वव्यसनविनाशे को दक्ष: सर्वथा त्याग:॥ १५॥

(अनर्थ फलम् किम् ) अनर्थ का फल क्या है? (असंगतं मानसम् ) असंगत मानस होना ( सुखावहा का ) सुख देने वाली चीज क्या है? (मैत्री) मैत्री भावना ( सर्व व्यसन विनाशे ) समस्त दुःखों के नाश में (कः दक्षः ) कौन समर्थ है ? (सर्वथा त्यागः ) सर्व प्रकार से त्याग करना।

 

कोऽन्धो योऽकार्यरत: को बधिरो य: शृणोति न हितानि।

को मूको य: काले प्रियाणि वक्तुं न जानाति॥ १६॥


( अन्धः कः ) अन्धा कौन हैं ? ( यः ) जो ( अकार्यरतः ) नहीं योग्य कार्य में लगा है। (क: बधिरः ) बहरा कौन है ? (यः) जो (हितानि ) हित को ( न शृणोति ) नहीं सुनता है। () कौन (मूक) गूंगा है ? (य: ) जो (काले ) समय पर ( प्रियाणि वक्तुम्) प्रिय बोलना ( न जानाति ) नहीं जानता है।

 

किं मरणं मूर्खत्वं किं चानघ्र्यं यदवसरे दत्तम्।

आमरणात्किं शल्यं प्रच्छन्नं यत्कृतमकार्यम्॥ १७॥

( मरणम् किम् ) मरण क्या है? (मूर्खत्वम्) मूर्खपना (च) और ( अनर्घ्यम् किम् ) बहुमूल्य क्या है? ( यदवसरेदत्तम् ) जो अवसर पर दिया जाय ( आमरणात् किं शल्यम् ) मरण समय तक शल्य क्या है? ( यत् अकार्यम् ) जो नहीं करने योग्य कार्य (प्रच्छन्नं कृतम्) गुप्त रीति से किया गया हो।

 

कुत्र विधेयो यत्नो विद्याभ्यासे सदौषधे दाने।

अवधीरणा क्व कार्या खल परयोषित्परधनेषु॥ १८॥


( यत्नः ) प्रयत्न (कुत्र) कहाँ (विधेयः ) करना चाहिए (विद्याभ्यासे) विद्या के अभ्यास में (सदा) तथा हमेशा ( औषधे दाने) औषध दान में। (क्व) कहाँ (अवधीरणा) अनादर (कार्या ) करना चाहिए? (खल- परयोषित् - परधनेषु) दुष्ट, परस्त्री और पर धन में।

 

काहर्निशमनुचिन्त्या संसारासारता न च प्रमदा।

का प्रेयसी विधेया करुणादाक्षिण्यमपि मैत्री॥ १९॥


(अहर्निशम् )
रात-दिन (का) क्या (अनुचिन्त्या ) चिन्तन करना चाहिए? ( संसारासारता) संसार की असारता का ( नच प्रमदा) स्त्री का नहीं। ( का प्रेयसी विधेया) किसे प्रेमिका बनाना चाहिए? (करुणा- दाक्षिण्यम् अपि) करुणा, नम्रता और (मैत्री) मैत्री भाव को ।

 

कण्ठगतैरप्यसुभि: कस्यात्मा नो समप्र्यते जातु।

मूर्खस्य विषादस्य च गर्वस्य तथा कृतघ्नस्य॥ २०॥

( कण्ठ गतैः असुभिः अपि ) कण्ठगत प्राण होने पर भी ( आत्मा ) अपने को (कस्य ) किसे (जातु न ) कभी भी ( समर्प्यते) समर्पित (न) नहीं करना चाहिए? ( मूर्खस्य ) मूर्ख को (विषादस्य च ) खेद - खिन्न पुरुष को (गर्वस्य ) घमण्डी को (तथा) तथा (कृतघ्नस्य) कृतघ्न को ।

 

क: पूज्य: सद्वृत्त: कमधनमाचक्षते चलितवृत्तम्।

केन जितं जगमेतत् सत्यतितिक्षावता पुंसा॥ २१॥

( पूज्यः कः ) पूज्य कौन है? (सद्वृत्तः ) सम्यक्चारित्र वाला। ( अधनम् कम आचक्षते ) निर्धन किसे कहते हैं ? ( चलितवृत्तम् ) जिसका चारित्र अस्थिर है। (केन जितम् एतत् जगत् ) यह संसार किसने जीता? (सत्य- तितिक्षावता पुंसा ) सत्य और सहनशील पुरुष ने ।

 

कस्मै नम: सुरैरपि सुतरां क्रियते दयाप्रधानाय।

कस्मादुद्विजितव्यं संसारारण्यत: सुधिया॥ २२॥

(सुरैः अपि ) देवों के द्वारा ( कस्मै ) किसके लिए (सुतराम्) अच्छी तरह ( नमः क्रियते ) नमस्कार किया जाता है? (दया प्रधानाय ) दया प्रधान पुरुष के लिए (सुधिया ) बुद्धिमान को ( कस्मात् ) किससे ( उद्विजितव्यम् ) दूर होना चाहिए? (संसारारण्यतः ) संसार रूपी जंगल से।

 

कस्य वशे प्राणिगण: सत्यप्रियभाषिणो विनीतस्य।

क्व स्थातव्यं न्याय्ये पथि दृष्टादृष्टलाभाय॥ २३॥

(प्राणिगण:) प्राणी (कस्य ) किसके ( वशे) वश में होते हैं। (सत्य-प्रिय भाषिणः ) सत्य और प्रिय बोलने वाले के तथा (विनीतस्य) विनीत पुरुष के (दृष्टादृष्टलाभाय ) दृष्ट- अदृष्ट लाभ के लिए (क्व) कहाँ (स्थातव्यम्) रहना चाहिए? ( न्याय्ये पथि) न्याय पथ में।

 

विद्युविलसितचपलं किं दुर्जनं संगतं युवतयश्च।

कुलशैलनिष्प्रकम्पा: के कलिकालेऽपि सत्पुरुष:॥ २४॥

(विद्युत् विलसितचपलम् किम् ) बिजली के समान चंचल क्या है? (दुर्जनम् संगतम्) दुर्जन के साथ मैत्री (च) तथा ( युवतयः) स्त्रियाँ हैं। (कलिकाले अपि) कलिकाल में भी ( कुलशैल- निष्प्रकम्पा: के) कुलाचल पर्वत के समान निश्चल कौन है? (सत्पुरुषः) सज्जन पुरुष हैं।

 

किं शोच्यं कार्पण्यं सति विभवे किं प्रशस्यमौदार्यम्।

तनुतरवित्तस्य तथा प्रभविष्णोर्यत्सहिष्णुत्वम्॥ २५॥

(किं शौच्यम्) शोचनीय क्या है? ( कार्पण्यम्) कृपणता ( सति विभवे किं प्रशस्यम्) वैभव होने पर भी क्या प्रशंसनीय हैं (औदार्यम् ) उदारता (तनुतर वित्तस्य ) निर्धन को भी क्या प्रशंसनीय है। (तथा) वही उदारता ( प्रभविष्णोः ) समर्थ पुरुष को क्या प्रशंसनीय है । (यत् सहिष्णुत्वम् ) जो सहनशीलता है।

 

चिन्तामणिरिव दुर्लभ-मिह ननु कथयामि चतुर्भद्रम्।

किं तद्वदन्ति भूयो विधूत तमसो विशेषेण॥ २६॥

दानं प्रियवाक्सहितं ज्ञानमगर्वं क्षमान्वितं शौर्यम्।

त्यागसहितं च वित्तं दुर्लभमेतच्चतुर्भद्रम् ॥ २७॥

( चिन्तामणिः इव दुर्लभम् ) चिन्तामणि रत्न के समान दुर्लभ (इह ) इस संसार में (किम् ) क्या है ? ( ननु ) निश्चय से (चतुर्भद्रम्) चार भद्र चीजें हैं। ( विधूततमसः ) अज्ञान अंधकार से रहित जन (विशेषण) विशेष रूप से (तद् वदन्ति ) उसी का कथन (भूयः ) खूब करते हैं ( कथयामि ) उसी को मैं कहता हूँ । (प्रियवाक्यसहितम्) प्रिय वचनों के साथ ( दानम्) दान, (अगर्व) गर्व रहित (ज्ञानम् ) ज्ञान, (क्षमान्वितम् ) क्षमा सहित (शौर्यम् ) शौर्य () और (त्याग सहितम्) त्याग के साथ (वितम् ) धन ( एतत् ) यह (चतुर्भद्रम् ) चार कल्याणप्रद चीजें (दुर्लभम् ) दुर्लभ हैं।

 

इति कण्ठगता विमला प्रश्नोत्तर-रत्नमालिका येषाम्।

ते मुक्ताभरणा अपि विभान्ति विद्वत्समाजेषु॥ २८॥

विवेकात्यक्तराज्येन राज्ञेयं रत्नमालिका।

रचितोऽमोघवर्षेण सुधियां सदलंकृति:॥ २९॥

(इति) इस प्रकार ( येषाम् ) जिन व्यक्तियों को (विमला ) यह निर्मल (प्रश्नोत्तर - रत्नमालिका) प्रश्नोत्तर रत्नमाला (कण्ठगता) कण्ठगत हो जाती है (ते) वे लोग (मुक्ताभरणा: अपि ) आभरण से रहित होते हुए भी ( विद्वत्समाजेषु ) विद्वानों की सभा में (विभान्ति) सुशोभित होते हैं। (विवेकात्) विवेक से ( त्यक्त राज्येन ) जिन्होंने राज्य छोड़ दिया हैं ( राज्ञा ) उस राजा (अमोघवर्षेण) अमोघवर्ष के द्वारा (सुधियाम्) बुद्धिमानों के लिए ( सत् अलंकृतिः) उत्तम आभूषण रूप (इयम्) यह कृति ( रचिता ) रची है।

 

प्रश्नोत्तर - रत्नमालिका अमोघवर्ष, प्रणिपत्य वर्धमानं: वर्द्धमान भगवान् को नमस्कार, निद्रा क्या है? मूढ़ता।

 


 प्रश्नोत्तर रत्न मालिका: हिंदी अनुवाद

 

 प्रश्नोत्तर रत्न मालिका: हिंदी अनुवाद व टीका PDF

Comments

Popular posts from this blog

ACON bridge Infosys questions and eligibility 2024

Associate Consultant questions About ACON Associate Consultant Bridge is one of the flagship programs at Infosys which allows employees to make significant career shifts from Technology to Consulting space. It is a detailed course on the key fundamentals of Process and Domain Consulting. An employee shortlisted for this Bridge Program will build on strong foundations and learn how consulting helps in different phases of the project including problem definition, effort estimation, diagnosis, solution generation, design and deployment and participate in unit-level and organizational initiatives.  Such employees develop an advanced domain knowledge to provide high quality and value-adding consulting solutions to Infosys clients! Who is eligible for ACON Bridge? There are several parameters to determine eligibility for ACON Bridge. The bridge team determines the final eligibility, and these employees can nominate themselves on the LnC portal. Some of the parameters are given below Ra...

Infosys Job Roles designation | Systems Engineer, Testing and Consulting

There are mainly four career branch/ stream with Infosys. Delivery Architecture Testing Consultancy Pranoy Match Delivery to Consulting  hierarchy in Infosys Operations Executive -> Systems Engineer-> Senior Systems Engineer-> Technical Analyst-> Technical Lead-> Technical Architect/Project Manager-> Senior Technical Architect/SPM-> Principal Consultant/GPM.  The variation could be understood if we take a look at different streams at Infosys. What is job level 6 in Infosys? This is the mid management level in Infosys. In delivery, following roles are mapped to JL 6: Project Manager Senior Project Manager Group Project Manager In Consultancy, following roles fall under job level 6: Lead Consultant Principal Consultant In technical stream, following roles fall under JL6: Lead Architect Senior Architect Note: there are sub levels in JL6 and these are mapped to different sub levels. Consulting hierarchy at Infosys  Consultants are either MBA graduates or ...

कबीर तू का तू | Tu ka tu Lyrics

Tu ka tu Lyrics| तू का तू इनका भेद बता मेरे अवधू अच्छी करनी कर ले तू डाली फूल जगत के माही जहाँ देखा वहां तू का तू हाथी में हाथी बन बैठो चींटी में है छोटो तू होय महावत ऊपर बैठे हांकन वाला तू का तू चोरों के संग चोरी करता बदमाशों में भेड़ो तू चोरी करके तू भग जावे पकड़ने वाला तू का तू दाता के संग दाता बन जावे भिखारी में भेड़ो तू मंगतों होकर मांगन लागे देने वाला तू का तू नर नारी में एक विराजे दो दुनिया में दिसे क्यूँ बालक होकर रोवन लागे राखन वाला तू का तू जल थल जीव में तू ही विराजे जहाँ देखूं वहां तू का तू कहें कबीर सुनो भाई साधो गुरु मिला है ज्यों का त्यों Tu ka tu English lyrics Inaka Bhed Bata Mere Avadhu Achi Karni Kar Le Tu Dali Phool Jagat Ke Mahi Jahan Dekha Vahan Tu ka tu Hati Me Hati Ban Baitho Chinti Me Hain Chhoto Tu Hoy Mahavat upar Baithe Haankan Vala Tu ka tu Choron Ke Sang Chori Karta Badamaashon Mein Bhedo Tu Chori Karke Tu Bhag Jaave Pakadane wala Tu ka tu Data Ke Sang Data Ban Jave Bhikhari Mein Bhedon Tu Mangto Hokar Mangan Lage Dene wala Tu ka tu Nar Nari Mein Ek Viraje Do...